Śląskie dla seniorów

„Ostatni okres życia człowieka może być jego złotym wiekiem – przeżywać w nim możemy kolejną młodość: to kwestia charakteru, a nie kalendarzy” – pisał satyryk Jan Sztaudynger. Turystów młodych duchem zaprasza województwo śląskie. Tutaj seniorzy mogą znaleźć zarówno okazję do poznania przygotowanego specjalnie dla nich programu aktywnego wypoczynku, jak i zdrowotnej rekreacji, oraz zakosztowania bogactwa
dziedzictwa kulturowego regionu.

Uzdrowiskowo

Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój

W Śląskim nie brakuje miejsc o renomie znanych uzdrowisk. Do najbardziej znanych należą Goczałkowice-Zdrój, z których naturalnych bogactw korzysta corocznie 10 tys. kuracjuszy. Oprócz możliwości leczenia i zabiegów odnowy biologicznej główną atrakcją jest tu zbiornik Goczałkowicki. Największy sztuczny akwen na południu Polski to oaza spokoju i ciszy, raj dla wędkarzy i spacerowiczów, którzy przechadzają się po 3-kilometrowym deptaku na koronie zapory. Innym miejscem szczególnie chętnie wybieranym na spacery są malownicze Ogrody Kapias. Prywatny inwestor stworzył strefę Starych i Nowych Ogrodów z licznymi ławeczkami i zacisznymi zakątkami oraz ścieżką edukacyjną prezentującą bogatą kolekcję okazów roślin, a także architekturę ogrodową. W grudniu Ogrody zapraszają na spotkanie ze Świętym Mikołajem oraz koncert bożonarodzeniowy.

Ustroń – Wielka Czantoria, widok na platformę widokową

Statusem uzdrowiska może pochwalić się również Ustroń. Góry Równica i Czantoria są atrakcjami samymi w sobie. Na Czantorię można wjechać 4-osobową kolejką krzesełkową. Pod jej szczytem, na Polanie Stokłosica, czeka wiele atrakcji, np. stanowisko ptaków drapieżnych, letni tor saneczkowy czy przejście turystyczne do Czech, a po czeskiej stronie – wieża widokowa. Szlak prowadzący na Równicę to okazja do spaceru zwieńczonego widokiem panoramy Beskidów. Na zboczach góry znajduje się nowy park zdrojowy z pijalnią wody i solankowa fontanna pozwalająca na zdrowotne inhalacje. Niedaleko warto odwiedzić Leśny Park Niespodzianek – oazę dla saren, danieli, dzików i jeleni, której atrakcją są również pokazy lotów ptaków drapieżnych i sów. Uzdrowiskowe i letniskowe walory posiada również Wisła. W miejscowości nazywanej „perłą Beskidów” na turystów czekają m.in. liczne regionalne placówki muzealne i zabytki. Wśród nich warto zwrócić uwagę na Muzeum Beskidzkie, Muzeum Narciarstwa (wiślaninem jest słynny skoczek Adam Małysz) oraz modernistyczną rezydencję Zamek Prezydenta RP. Bazą wypoczynkową i atrakcjami turystycznymi może też pochwalić się Szczyrk. Górska miejscowość turystyczna słynie ze Skrzycznego (najwyższego szczytu Beskidu Śląskiego), na który można dostać się pieszo lub kolejką. Trasy narciarskie na Skrzyczne to punkt obowiązkowy dla miłośników „białego szaleństwa”. Uzdrowiskowy charakter przyciąga odwiedzających także do Jaworza, niewielkiej miejscowości położonej na łagodnych górskich zboczach, gdzie stojąca w centrum miejscowości fontanna solankowa podkreśla panujący tu mikroklimat.

 Aktywnie

W wielu turystycznych miejscowościach dla osób starszych przygotowano propozycje wypoczynku uwzględniającego ich potrzeby, w tym także zapotrzebowanie na sport i rekreację. Z najnowszego raportu centrum dla seniorów Angel Care we Wrocławiu wynika, że aż 96 proc. osób starszych docenia znaczenie aktywności fizycznej i kontaktów społecznych. Z drugiej strony seniorzy potrzebują wsparcia, by zmienić nawyki. Pomaga w tym oferta ośrodków wczasowych, obiektów agroturystycznych i rozwijająca się infrastruktura miast oraz gmin. Według statystyk aż 49 proc. seniorów jeździ na wycieczki rowerowe. W Śląskim mają ku temu doskonałą sposobność.

Region przecinają 4 trasy międzynarodowe i ponad 30 głównych oraz 400 lokalnych łączy zabytkowe miasta i miasteczka oraz cenne przyrodniczo i kulturowo tereny wiejskie. Gęsta sieć ścieżek rowerowych pozwala na poruszanie się jednośladem po wielu miejscach w najbliższej okolicy, nie tylko od święta, ale i na co dzień. Oprócz wycieczek rowerowych seniorzy upodobali sobie spacery z kijkami. Osoby uprawiające nordic walking można spotkać na pieszych szlakach spacerowych, ale w regionie powstały też trasy dedykowane miłośnikom tej aktywności. W okolicach Lublińca biegną przez leśne drogi i malownicze stawy, podobnie na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej albo w Zagłębiu, w którym w okolicy zbiorników wodnych Pogoria prowadzone są zajęcia i zawody nordic walking. Kolejną lubianą i zalecaną dla osób starszych aktywnością jest aqua aerobic. Z tego fitnessu w wodzie, nieobciążającego stawów, można korzystać na prawie wszystkich krytych basenach w regionie.

Turystycznie

Dziedzictwo kulturowe regionu zachęca do turystycznego penetrowania atrakcji województwa śląskiego. Zamki i pałace, muzea i skanseny, zabytki sakralne – to tylko niektóre z propozycji. Nie sposób wymienić i opisać wszystkich ciekawych miejsc i atrakcji, jakie czekają na turystę-seniora zwiedzającego region. Co na pewno warto zobaczyć w pierwszej kolejności? Klasycystyczny pałac w Koszęcinie, miejscowości malowniczo położonej koło Lublińca. Od ponad 50 lat jest siedzibą słynnego Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” im. S. Hadyny. Do odwiedzin zachęca rozległy i piękny park oraz bogate kalendarium wydarzeń. W grudniu warto wybrać się na kolędowanie i imprezę sylwestrową ze „Śląskiem”. W Koszęcinie prężnie działa Śląskie Centrum Edukacji Regionalnej prowadzące animacje kulturalne, turystyczne i rekreacyjne. Nauka tańca, również ludowego, a także otwarte spotkania dla wielbicieli marszów z kijkami – to tylko niektóre propozycje z bogatej listy warsztatów i szkoleń.

Następną pozycją, której nie można przegapić, jest wizyta w Pszczynie. Tutaj znajduje się jedna z najlepiej zachowanych rezydencji pałacowych w Polsce. Muzeum Zamkowe w Pszczynie, prezentujące głównie oryginalne pałacowe wnętrza i wyposażenie oraz przedmioty z przełomu XIX-XX w. z kolekcji ostatnich właścicieli rodu Hochbergów, z księżną Daisy, uważaną za jedną z najpiękniejszych kobiet epoki, na czele. Kolekcja miniatur oraz militariów, a także rozległy, prawie 50-hektarowy park w stylu angielskim i udostępnione do zwiedzania po remoncie stajnie książęce dopełniają bogactwa turystycznych doznań oferowanych przez miasto nazywane „perłą Górnego Śląska”. Kolejny klejnot architektury ziemi śląskiej to położony w pobliżu Tarnowskich Gór Pałac Kawalera w Świerklańcu. Zachowany fragment zespołu pałacowego tzw. Małego Wersalu, zbudowanego w XIX w. dla markizy Blanki de Paiva, żony hrabiego Guido Henckel von Donnersmarcka i zniszczonego pod koniec II wojny światowej – obrazuje rozmach tej neorenesansowej rezydencji. Znajdujące się obecnie w pałacu Kawalera: hotel, restauracja i kawiarnia pozwalają na powrót do epoki świetności świerklanieckiego Wersalu. Na szlaku najpiękniejszych rezydencji na wyróżnienie zasługuje też pałac Ballestremów, czyli zespół pałacowo-parkowy w Pławniowicach, w powiecie gliwickim. Obiekt, który w tym roku obchodził 150-lecie powstania, to wyjątkowy przykład neomanieryzmu niderlandzkiego. Zwiedzanie pałacu i parku, romantycznego ogrodu krajobrazowego o wyjątkowej urodzie, w okresie jesienno-zimowym z przewodnikiem jest możliwe po wcześniejszym zgłoszeniu. Przez cały rok na odwiedzających z kolei czeka Park Śląski – ten największy śródmiejski park w Europie to prawdziwa kopalnia atrakcji. Na ponad 600 ha ulokowano tak atrakcyjnie turystycznie obiekty, jak: zoo, Planetarium Śląskie, Wesołe Miasteczko czy położony tuż obok muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny”. Dodatkowo w ramach Akademii Aktywnego Seniora prowadzonej przez Fundację Park Śląski praktycznie codziennie odbywają się w parku bezpłatne zajęcia dla osób 50+, m.in. rękodzieło, joga śmiechu, gry terenowe czy spotkania z ciekawymi ludźmi. Pomysłodawcy projektu stawiają również na inne formy aktywizacji osób starszych. Akademia zaprasza również na bezpłatne lekcje języków obcych i naukę obsługi komputera.

Częstochowa. Sanktuarium na Jasnej Górze. Pielgrzymka motocyklistów.

Podziwiając dziedzictwo kulturowe regionu, nie można zapomnieć o światowej klasy obiektach sakralnych. Jednym z najliczniej odwiedzanych zabytków architektury sakralnej na świecie jest Sanktuarium Najświętszej Marii Panny na Jasnej Górze w Częstochowie. W zespole klasztornym Ojców Paulinów czci się, będący bizantyńską ikoną, cudowny wizerunek Marii z Dzieciątkiem, który do Częstochowy został przywieziony w XV w. Obraz „Czarnej Madonny” przyciąga rocznie 4-5 mln pielgrzymów. Jasnogórska świątynia to niejedyna ciekawa propozycja dla odwiedzających miasto. Muzeum Zapałek, Muzeum Górnictwa Rud Żelaza, Park Miniatur Sakralnych to alternatywne sposoby na spędzenie czasu wolnego w Częstochowie.

* * *

Tekst: Jaga Kolawa

Tekst publikowany na łamach magazynu "Świat Podróże Kultura" w numerze Zima 2015.