Początki miasta Częstochowa sięgają XIV wieku, miejscowa zaś parafia jest być może o sto lat starsza, bowiem jej nazwa pojawia się w spisach świętopietrza z lat 20. tego wieku. Początkową siedzibą parafii był kościółek na Jasnej Górze, ale po sprowadzeniu paulinów i ulokowaniu w świątyni wizerunku Matki Bożej parafia przeniosła się do kościoła św. Zygmunta. Od tej pory pozostawał on farą dla mieszczan częstochowskich - aż do końca XIX wieku, kiedy zbudowano kościół św. Barbary, a przy nim w roku 1891 erygowano samodzielną parafię.
Kościół św. Zygmunta od XIV do połowy XIX wieku obsługiwali ojcowie paulini. Budynek wielokrotnie w ciągu dziejów był niszczony i odbudowywany, a także przebudowywany. W XV wieku był już gmachem murowanym (kamień wapienny) z wieżą, z pewnością w stylu gotyckim. W XVII wieku dodano do nawy dwie kaplice: pod wezwaniem św. Grzegorza i św. Anny. Wkrótce przy kościele wystawiono klasztor, który w latach 20. XVIII stulecia połączono z nawą przewiązką umieszczoną na dwóch arkadach. Wreszcie, w drugiej połowie XVIII wieku, budynek przekształcono w trójnawową bazylikę z dwiema wieżami od frontu.
Dzisiejszy kościół św. Zygmunta przy pl. Daszyńskiego to obiekt barokowy z fragmentami gotyckimi. Budynek jest orientowany. Od strony zachodniej wznoszą się dwie wieże na planie kwadratu, przykryte barokowymi hełmami. Część środkową fasady wieńczy trójkątny szczyt. Do szerokiej nawy głównej przylega węższe prezbiterium, zamknięte prostokątnie. Na dachu nawy umieszczono sygnaturkę.
Wnętrze kościoła jest barokowe, ślady gotyckie zachowały się w prezbiterium.
Obok stylowego portalu głównego wmurowano tablicę upamiętniającą odwiedzenie świątyni przez Jana Pawła II w 1979 roku. Pomnik papieża–Polaka postawiono na placu przed kościołem.
