Muzeum Paleontologiczne w Lisowicach

Historia lisowickiego muzeum jest krótka, lecz interesująca. Miejscowość Lisowice znana jest z prowadzonych z początkiem XXI w. wykopalisk, podczas których znaleziono tutaj szczątki różnych prehistorycznych zwierząt, a także roślin. Jednym z najciekawszych znalezisk były odkryte w Lisowicach skamieniałości należące do… smoka wawelskiego. Niewielkie muzeum działa od 2008 r. Przygotowano tu m.in. atrakcje dla najmłodszych. 

Polski dinozaur i prassak

Muzeum prezentuje wystawę cennych skamieniałości sprzed 205 milionów lat, czyli z późnego triasu – epoki dinozaurów i ssaków, odkrytych w latach 2006-2017 podczas wykopalisk w cegielni Lipie-Śląskie (gmina Pawonków).

Wykopaliska doprowadziły do odkrycia kości pierwszego polskiego dinozaura drapieżnego – Smoka z Lisowic (nazwa potoczna) oraz największego na świecie dicynodonta Lisowicia bojani, prawdopodobnie jednego z ostatnich przedstawicieli gatunku gadów ssakokształtnych, wymarłego pod koniec triasu. Dużą niespodzianką dla naukowców było odkrycie szczątków pierwszego w Polsce i jednego z najstarszych w Europie ssaków. W Muzeum zobaczyć można pierwszy odkryty w Polsce w Lisowicach ząb prassaka. Ten niepozorny kilkumilimetrowy ząb jest świadectwem tego, że ponad 200 milionów lat temu na terenie dzisiejszego Śląska żyły zwierzęta wielkości współczesnej ryjówki, będące praprzodkami ssaków. Tego typu eksponaty są bardzo rzadkie w innych częściach świata.

Podobnie świat roślin, który odsłania się w wyrobisku cegielni w Lisowicach jest niezwykle bogaty. Wśród pozostałości roślinnych w postaci skamieniałych pni i pędów drzew, łusek nasiennych oraz nasion badacze wyodrębnili 15 nowych gatunków, nieznanych dotąd z innych miejsc na świecie.

Odkrycia paleontologów

Lista odkryć jest długa, a badania które do nich doprowadziły wniosły ogromny wkład do światowej paleontologii. Znajdują się na niej m.in.:

• Smok z Lisowic – nazwa potoczna (nazwa rodzajowa – wawelski),
• dicynodonty (najmłodsze znane gady ssakokształtne) – Lisowicia bojani (największy na świecie dicynodont),
• celofyzy,
• plagiozaury,
• cyklotozaury,
• ryby dwudyszne,
• ryby trzonopłetwe (przodkowie latimerii),
• ryby ganoidowe (ganoidy),
• rekiny (hybodonty),
• sfenodony (kuzyni hatterii),
• pterozaury,
• niezidentyfikowane gady naczelne (archozaury),
• małże,
• konchostraki,
• prassaki,
• onkoidy (stromatolity),
• palinomorfy (ziarna pyłku i zarodniki – spory grzybów, mszaków i paprotników),
• małżoraczki (Ostracoda),
• owady (pokrywy chrząszczy),
• termnospondyle (wielkie płazy kopalne),
• 15 nowych gatunków roślinności,
• koprolity (skamieniałe odchody zwierząt triasowych).

Materiał pozyskany w czasie wykopalisk jest niezmiernie bogaty i stanowi zasób badawczy na kilka najbliższych lat. Pozwala to przypuszczać, że naukowcy zaskoczą nas jeszcze kolejnymi odkryciami. Planowane są również kolejne etapy wykopalisk.

Historia Muzeum

Muzeum powstało w 2008 roku z inicjatywy Marka Błyszcza, mieszkańca Lisowic, w oparciu o największe polskie odkrycia paleontologiczne. Muzeum mieści się w czterech salach, z których trzy to ekspozycja stała, a czwarta to ekspozycje czasowe. Obecnie prezentowana wystawa czasowa, to „Tajemnice jeziora Karatau”, która prezentuje efekty pracy polskiej wyprawy paleontologicznej do południowego Kazachstanu.

Oprócz stałej ekspozycji i wystaw czasowych, Muzeum organizuje zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży szkolnej, konferencje i spotkania paleontologiczne, noce w muzeum, konkursy i in.

Od 2012 roku Muzeum organizuje corocznie 1 maja Ogólnopolski Bieg Tropami Śląskich Dinozaurów, czyli bieg przełajowy na dystansie 5 i 10 km w bezpośrednim sąsiedztwie wykopalisk. Jest on adresowany do osób powyżej 16 roku życia, a poprzedzają go zawody dla dzieci (od 5 lat) i młodzieży.

Ekspozycja muzealna, fot. "Muzeum Paleontologincze w Lisowicach"