Pawilony Wystawy Przemysłu i Rolnictwa w 1909 roku w Częstochowie

W 1909 roku w Częstochowie odbyła się Wystawa Przemysłu i Rolnictwa - największa tego typu impreza na ziemiach polskich przed I wojną światową. W ciągu kilku miesięcy zaprezentowało się na niej 660 wystawców i dopisała też publiczność, której przewinęło się około połowy miliona. Pamiątką po wystawie są nieliczne pawilony ekspozycyjne, które zobaczyć można na terenie Parku im. Stanisława Staszica pod Jasną Górą.

O pawilonach wystawienniczych w Częstochowie

W drugiej połowie XIX wieku wystawy przemysłowe i rolnicze zdobyły ogromną popularność na całym świecie, stanowiąc okazję do pochwalenia się najnowszymi osiągnięciami z zakresu wszelkich dziedzin gospodarki, a nawet kultury i sztuki. Na ziemiach polskich przed I wojną światową wystawy odbywały się we wszystkich trzech zaborach, ale ich skala nie dorównywała, oczywiście, przedsięwzięciom w głównych miastach europejskich. Z inicjatywą organizacji dużej imprezy wystawienniczej w Częstochowie wystąpiono już w roku 1907. Prezesem Komitetu Wystawy był książę Stefan Lubomirski, a wśród organizatorów znaleźli się także: zasłużony częstochowski społecznik, dr Władysław Biegański, czy hrabia Karol Raczyński, właściciel dużego majątku w Złotym Potoku. Na miejsce prezentacji wystawców wybrano parki podjasnogórskie, znajdujące się po wschodniej stronie klasztoru. Wcześniej zostały one przebudowane przez wybitnego ogrodnika, Franciszka Szaniora. Na ich obszarze wzniesiono kilkadziesiąt pawilonów, które zaprojektowali architekci tej miary, co Stanisław Koszyc–Witkiewicz czy Czesław Przybylski. Wystawa cieszyła się ogromną popularnością - pokazało się na niej 660 wystawców, których ofertę od początku sierpnia do października 1909 roku podziwiało około połowy miliona widzów. Dziś kilka zachowanych pawilonów wystawienniczych możemy oglądnąć na terenie Parku im. Staszica. Najciekawiej wygląda wieża, w której mieści się obecnie Multicentrum „Zodiak”. Ta betonowa budowla (autorstwa Władysława Jabłońskiego) powstała dla Towarzystwa Akcyjnego Zawiercie, potężnego przedsiębiorstwa włókienniczego. W okresie międzywojennym ks. Bonawentura Metler wystarał się o urządzenie w tej wieży obserwatorium astronomicznego z własnoręcznie wykonanym teleskopem. Fakt ten upamiętniono odpowiednią tablicą. Interesujący jest również gmach Pawilonu Wystaw Czasowych Muzeum Częstochowskiego, a pierwotnie Muzeum Higienicznego. Podczas wystawy pokazywano w nim możliwości wodolecznictwa oraz ostrzegano przed skutkami alkoholizmu. Muzeum Częstochowskie jest także gospodarzem ówczesnego budynku wystawowego Muzeum Przemysłu Ludowego. Obydwa obiekty są projektu Konstantego Jakimowicza. Niedawno świetność odzyskała Zagroda Włościańska, której autorami byli Zdzisław Kalinowski i Czesław Przybylski.